Vlaanderen, hoor de puls van je kloppend hart, hoor de stem van je onderwijs. Zelden spreekt het zo eenstemmig. Investeer in je startende leraren. Doe het in één-twee-drie: houd ze vast, professionaliseer ze en laat je kinderen en jongvolwassenen er de vruchten van plukken.
Een duurzame investering in leraren begint bij een warm onthaal en een aantrekkelijke realistische opdracht waarin de starter zijn talenten kan uitspelen. Wie met restjes van taken en uren een rijdende trein moet depanneren ontspoort zelf. Hij haakt af voor hij goed en wel gestart is en vergroot het lerarentekort nog. Laat hem groeien in een lerende organisatie, waar hij om informatie, hulp en feedback mag vragen aan zijn collega’s en directie. Geef hem de kans om enkele jaren te groeien in een vrij stabiele opdracht. Voor je het weet, stromen de inzichten uit zijn eindwerk door naar het team en demonstreert hij een paralelleerkracht wat hij leerde tijdens zijn keuzestage.
Vlaanderen, investeer in je startende leraren zodat ze jou trouw blijven.
Je lerarenopleidingen zullen nooit volleerde krachten afleveren. Hoe goed de zich almaar hervormende opleiding ook wordt, de tienkampers die er afstuderen, zullen altijd een professionele begeleiding op maat nodig hebben om leerexperten te worden en te blijven. Alleen de leraar die zijn competenties en expertise verbreedt, verdiept en up-to-date houdt, is ten volle leraar, een lerend voorbeeld voor zijn leerlingen. Je scholen, pedagogische begeleiding en lerarenopleiding zijn gedreven en capabel genoeg om samen een coherent systeem van vorming en coaching tot op de werkplek uit te bouwen voor starters. Geef ze er ook de extra middelen voor.
Vlaanderen, kies voor een investering met een hoog rendement: investeer in professionalisering. Ook je ervaren rotten snakken naar meer dan een extra jaarlijkse pedagogische studiedag. Stil de grote leerhonger en zorg dat het lerarenberoep aantrekkelijk blijft voor ambitieuze mensen.
Leraren die goed starten, professionaliseren snel en maken hun school beter. Ze worden gaandeweg effectiever en efficiënter in het boeken van leerwinst bij hun leerlingen. Ze openen de wereld voor kinderen, inspireren hen om zichzelf te ontdekken.
Vlaanderen, investeer in je startende leraren om je jeugd alle kansen te geven, je gemeenschap te doen bloeien.
Vlaanderen, of we nu in het onderwijs werken of er onze kinderen en kleinkinderen aan toevertrouwen, onderwijs gaat ons allen aan. Wij, de ondertekenaars, wij willen mee vooruit, ons steentje bijdragen aan de ontwikkeling en implementatie van een duurzaam beleid. We zijn er klaar voor. Vlaanderen, toekomstige excellenties, we wachten op het sein. Drie-twee-één, start.
Laat je horen!
Onderaan vind je welke organisaties deze campagne steunen. Maar je kan het signaal versterken door ook zelf het manifest te ondertekenen. Dit gaat onderwijsorganisaties, individuele onderwijsprofessionals en alle burgers aan.
Lobbycampagne: startende leraren
Al jaren worden er her en der acties ondernomen om de situatie van startende leraren in ons Vlaams onderwijs te verbeteren. Eerst en vooral zijn er op lokaal vlak scholen waar ervaren leraren hun nieuwe collega’s niet alleen een warm persoonlijk onthaal bieden maar ook professionele steun. Op de ene school gebeurt dat informeel, de andere stelt formeel een peter/meter of een mentor aan om een en ander te stroomlijnen. In de twee gevallen kunnen nog andere collega’s spontaan een steentje bijdragen. Scholen coördineren soms acties op het niveau van de scholengemeenschap. Pedagogische begeleidingsdiensten zijn een volgende belangrijke actor. Zij zetten aanvullende begeleidingsinitiatieven of -trajecten op voor de starters in een stad of regio. De lerarenopleidingen op hun beurt ondernemen tot op heden slechts op beperkte schaal professionaliseringsinitiatieven, bijvoorbeeld in het kader van een onderzoeksproject. Academici tenslotte dragen bij tot de kennisbasis door deelaspecten van het thema uit te spitten.
Er zijn ook initiatieven waarbij verschillende actoren samenwerken. Zo vinden bijvoorbeeld pedagogische begeleidingsdiensten, scholen en lerarenopleidingen elkaar wel eens voor een samenwerking rond een startersprogramma voor een of meerdere woensdagnamiddagen. Hoe zinvol ook, de schaal ervan is beperkt. Dat geldt trouwens ook voor het bredere samenwerkingsproject dat leidde tot het boek ‘Start to teach’ dat bijdragen integreert van alle hoger genoemde types van onderwijsactoren.
Hoe zinvol deze initiatieven stuk voor stuk ook zijn, de situatie van de starters in ons onderwijs blijft precair. Veel leraren geven er binnen de eerste vijf jaar de brui aan, wat het toekomstige tekort aan leraren nog doet groeien. Zeker voor bepaalde vakken in het secundair onderwijs en in bepaalde regio’s in het basisonderwijs is het probleem nijpend. Naast het gekende probleem van de werkonzekerheid weegt ook de weinig gestructureerde aanvangsbegeleiding door.
Naast een acuut kwantitatief probleem, dreigt ook een fundamenteel kwalitatief probleem. Aanvangsbegeleiding en verdere professionalisering zijn niet alleen nodig om leerkrachten in het systeem te houden, ze betekenen een noodzakelijke investering in de onderwijskwaliteit. Kenniseconomie Vlaanderen en de sociale democratie die er hand in hand mee gaat, moet zwaar investeren in de cruciale startfase van de loopbaan van alle leraren opdat hun leerlingen de samenleving van overmorgen verder zouden kunnen vernieuwen en versterken. Professionele groei voorbij de startbekwaamheid komt niet vanzelf.
Verschillende deelfacetten van het probleem zoals het lerarentekort, de aantrekkelijkheid van het lerarenberoep en specifieke onderwijskwaliteitsproblemen worden erkend door verschillende Vlaamse politici. Het is zeer de vraag of ze ook de samenhang tussen deze problemen voldoende vatten. Maar waar niemand aan zal twijfelen, is dat het gevoerde beleid dringend nood heeft aan een structurele en gecoördineerde aanpak met en door alle actoren samen.
Anno 2018 is er onmiskenbaar actie ondernomen om starters wat meer werkzekerheid te bieden na het afstuderen. De kans is reëel dat de zogenaamde lerarenplatforms de retentie van leerkrachten in het onderwijs zal verhogen. Maar dat zal in het beste geval later een eerste stap in een lange reeks blijken te zijn, een die verder reikt dan aanpassingen aan de aard van het arbeidscontract.
Alle ondertekenaars streven in eerste instantie een politiek doel na, namelijk de partijen die opkomen bij de Vlaamse verkiezingen van mei 2019 overtuigen van de nood aan een coherent en integraal onderwijsbeleid waarin aanvangsbegeleiding een dynamo is van onderwijskwaliteit en waarin veel actoren samenwerken. Dat moet dan weer leiden tot een regeerakkoord dat dit thema als een prioriteit behandelt voor de volgende legislatuur en er budgettaire consequenties aan verbindt.
In tijden dat burgerinitiatieven van geëngageerde burgers-vrijwilligers de kop opsteken, verenigt deze campagne een brede groep van onderwijsprofessionals. Allemaal hebben ze in hun job rechtstreeks of onrechtreeks te maken met het een-twee-drietje: starters in dienst houden, hen verder professionaliseren en de onderwijskwaliteit verhogen. Toch draait deze gezamenlijke actie in essentie om het algemeen belang. De onderwijsprofessionals zijn tegelijk bezorgde burgers die de kwaliteit van het Vlaams onderwijs vooropstellen, een belang dat de specifieke belangen van hun organisaties overstijgt. Het is in die zin van symbolisch belang dat ook vertegenwoordigers van ouderkoepels zich achter het manifest scharen. Het einddoel - het plukken van de leerwinst - is hun corebusiness, hun belang, zonder dat ze er institutioneel winst uit zouden kunnen puren.
Een andere gelijkenis met een burgerinitiatief is dat 123plukdeleerwinst werkt vanuit een grote overtuiging en met beperkte middelen, én de hand uitsteekt naar de overheid. We oefenen druk uit maar stellen ons constructief op. We staan klaar om mee te helpen. Met kritiek spuien en zwarte pieten uitdelen komen we nergens. We willen vooruit. Samen. Onze visie staat in het manifest: dit vertalen naar de praktijk en implementeren moeten we samen doen. Werken aan een beter onderwijs is teamwork. Een coherent en geïntegreerd beleid staat of valt ermee.
Deze campagne wordt gesteund door de volgende organisaties:
